Soạn bài Giới thiệu một cuốn sách hoặc bộ phim - Ngữ văn - Lớp 6 - Chân trời sáng tạo

A. PHẦN MỞ ĐẦU

Chào các em học sinh thân mến! Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng có một cuốn sách gối đầu giường hay một bộ phim yêu thích mà mình luôn muốn chia sẻ với bạn bè, người thân. Nhưng làm thế nào để lời giới thiệu của mình thật hấp dẫn, lôi cuốn và truyền được cảm hứng cho người nghe? Kỹ năng nói và giới thiệu chính là chiếc chìa khóa vạn năng giúp các em làm điều đó. Bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau soạn bài Nói và nghe: Giới thiệu một cuốn sách hoặc bộ phim. Qua bài học này, các em sẽ nắm vững quy trình 3 bước để chuẩn bị và trình bày một bài nói hoàn chỉnh, từ việc xác định đề tài, tìm ý, lập dàn ý cho đến cách luyện tập và trình bày tự tin trước đám đông. Đây không chỉ là một bài học trong sách vở mà còn là một kỹ năng mềm vô cùng quan trọng, giúp các em tự tin hơn trong giao tiếp và học tập sau này.

B. NỘI DUNG CHÍNH

1. Tìm hiểu chung về bài nói giới thiệu

Trước khi bắt tay vào chuẩn bị, chúng ta cần hiểu rõ bản chất và mục đích của một bài nói giới thiệu là gì nhé.

a. Bài nói giới thiệu là gì?

Bài nói giới thiệu là hình thức sử dụng ngôn ngữ nói kết hợp với các yếu tố phi ngôn ngữ (như cử chỉ, ánh mắt, biểu cảm) để trình bày những thông tin, cảm nhận, đánh giá của bản thân về một đối tượng cụ thể (ở đây là một cuốn sách hoặc một bộ phim) cho người khác nghe. Mục tiêu là giúp người nghe hiểu và có hứng thú với đối tượng được giới thiệu.

Ví dụ: Khi em kể cho bạn bè nghe về bộ phim hoạt hình "Up" (Vút bay) với sự hào hứng, mô tả lại những cảnh phim cảm động và ý nghĩa, đó chính là em đang thực hiện một bài nói giới thiệu.

b. Mục đích và tầm quan trọng

Chia sẻ tri thức và cảm xúc: Giúp lan tỏa những giá trị tốt đẹp từ sách và phim, kết nối những người có cùng sở thích.
Rèn luyện kỹ năng giao tiếp: Đây là cơ hội tuyệt vời để các em rèn luyện khả năng trình bày vấn đề một cách logic, mạch lạc và thuyết phục.
Phát triển sự tự tin: Việc đứng trước tập thể để trình bày ý kiến của mình sẽ giúp các em vượt qua sự rụt rè, trở nên dạn dĩ và tự tin hơn.
Nâng cao khả năng cảm thụ văn học, nghệ thuật: Để giới thiệu hay, các em phải đọc, xem và suy ngẫm sâu sắc về tác phẩm. Quá trình này giúp các em hiểu sâu hơn về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm đó.

c. Các yếu tố tạo nên một bài nói thành công

Nội dung hấp dẫn: Cung cấp thông tin chính xác, thú vị và đặc biệt là nêu được cảm nhận riêng của bản thân.
Cấu trúc rõ ràng: Bài nói phải có 3 phần Mở đầu - Nội dung chính - Kết luận một cách mạch lạc, giúp người nghe dễ dàng theo dõi.
Cách trình bày lôi cuốn: Giọng nói truyền cảm, tốc độ phù hợp, sử dụng ánh mắt, cử chỉ tự nhiên để tương tác với người nghe.
Sự chuẩn bị chu đáo: Luyện tập kỹ càng và chuẩn bị các phương tiện hỗ trợ (nếu có) sẽ giúp bài nói diễn ra suôn sẻ.

2. Hướng dẫn chi tiết các bước chuẩn bị

Để có một bài nói thành công, khâu chuẩn bị là quan trọng nhất. Các em hãy thực hiện theo 3 bước được hướng dẫn trong sách giáo khoa nhé.

Bước 1: Xác định đề tài và người nghe

a. Lựa chọn đề tài (cuốn sách hoặc bộ phim)

Đây là bước đầu tiên và cũng là bước tạo cảm hứng. Hãy chọn một tác phẩm mà em thực sự yêu thích và hiểu rõ.

Chọn tác phẩm em tâm đắc nhất: Khi em thực sự có cảm xúc với tác phẩm, lời giới thiệu của em sẽ tự nhiên và truyền cảm hơn.
Chọn tác phẩm phù hợp với lứa tuổi: Nên chọn những cuốn sách, bộ phim có nội dung trong sáng, ý nghĩa, phù hợp với môi trường học đường. Ví dụ: "Dế Mèn phiêu lưu ký", "Hoàng tử bé", "Không gia đình", phim "Vua sư tử", "Đi tìm Nemo",...
Cân nhắc độ dài và sự phức tạp: Không nên chọn tác phẩm quá dài hoặc có cốt truyện quá phức tạp, khó tóm tắt trong thời gian cho phép.

b. Xác định người nghe

Người nghe của em là ai? Là thầy cô và các bạn trong lớp. Việc xác định đúng đối tượng người nghe giúp em điều chỉnh nội dung và cách nói cho phù hợp.

Nội dung: Cần đơn giản, dễ hiểu, tập trung vào những điểm hấp dẫn với lứa tuổi học sinh.
Ngôn ngữ: Sử dụng ngôn ngữ gần gũi, trong sáng, thân thiện, tránh dùng từ ngữ quá học thuật hoặc từ lóng.
Thời gian: Bài nói thường có giới hạn thời gian (khoảng 3-5 phút), vì vậy cần trình bày ngắn gọn, súc tích.

Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

Sau khi đã có đề tài, đây là lúc chúng ta "xây dựng khung xương" cho bài nói. Một dàn ý chi tiết sẽ giúp em không bị lạc đề và trình bày logic hơn.

a. Tìm ý

Hãy tự đặt ra và trả lời các câu hỏi sau để thu thập thông tin cho bài nói của mình:

Nếu giới thiệu một cuốn sách:

Tên sách là gì? Tác giả là ai?
Sách thuộc thể loại gì (truyện đồng thoại, tiểu thuyết, truyện ngắn,...)?
Nhân vật chính là ai? Đặc điểm của nhân vật đó là gì?
Nội dung chính của sách kể về điều gì? (Tóm tắt thật ngắn gọn)
Chi tiết hoặc nhân vật nào trong sách khiến em ấn tượng nhất? Vì sao?
Sách mang lại bài học hoặc thông điệp gì?
Tại sao em lại muốn giới thiệu cuốn sách này cho mọi người?

Nếu giới thiệu một bộ phim:

Tên phim là gì? Đạo diễn, diễn viên chính là ai?
Phim thuộc thể loại gì (hoạt hình, phiêu lưu, gia đình,...)?
Bối cảnh chính của phim diễn ra ở đâu, khi nào?
Nội dung chính của phim là gì? (Tóm tắt ngắn gọn)
Cảnh phim hoặc nhân vật nào em yêu thích nhất? Vì sao?
Âm nhạc, hình ảnh trong phim có gì đặc sắc?
Thông điệp mà bộ phim muốn truyền tải là gì?
Lý do em nghĩ mọi người nên xem bộ phim này?

b. Lập dàn ý chi tiết

Từ những ý đã tìm được, hãy sắp xếp chúng vào một dàn ý 3 phần hoàn chỉnh.

I. Mở bài (Khoảng 30 giây)

Chào hỏi thầy cô và các bạn.
Dẫn dắt vào vấn đề: Có thể bắt đầu bằng một câu hỏi, một câu chuyện nhỏ hoặc một trích dẫn liên quan để thu hút sự chú ý.
Giới thiệu trực tiếp tên cuốn sách/bộ phim sẽ trình bày.

Ví dụ mở bài: "Chào cô và các bạn. Có ai trong chúng ta từng mơ ước được một lần phiêu lưu đến những vùng đất mới lạ, gặp gỡ những người bạn thú vị không ạ? Hôm nay, em xin giới thiệu đến mọi người một cuốn sách có thể chắp cánh cho những ước mơ đó, đó là cuốn 'Dế Mèn phiêu lưu ký' của nhà văn Tô Hoài."

II. Thân bài (Khoảng 2-3 phút)

Đây là phần trọng tâm, em cần trình bày các thông tin cốt lõi về tác phẩm.

Đối với cuốn sách:

Giới thiệu thông tin chung: Tên sách, tác giả, thể loại, hoàn cảnh ra đời (nếu biết).
Tóm tắt ngắn gọn nội dung: Kể lại cốt truyện một cách súc tích, tránh đi sâu vào chi tiết rườm rà. Chỉ nêu những sự kiện chính.
Nêu cảm nhận, đánh giá:
- Nhân vật ấn tượng: Chọn một nhân vật em yêu thích và phân tích tính cách, hành động của nhân vật đó.
- Chi tiết đặc sắc: Kể lại một chi tiết nghệ thuật hoặc nội dung mà em cho là hay nhất và giải thích lý do.
- Bài học, thông điệp: Rút ra ý nghĩa, bài học cuộc sống từ câu chuyện.

Đối với bộ phim:

Giới thiệu thông tin chung: Tên phim, đạo diễn, năm sản xuất, thể loại, diễn viên chính.
Tóm tắt ngắn gọn nội dung: Tương tự như sách, chỉ tóm tắt những diễn biến chính của phim.
Nêu cảm nhận, đánh giá:
- Yếu tố nghệ thuật đặc sắc: Bình luận về hình ảnh, kỹ xảo, âm nhạc, diễn xuất của diễn viên...
- Cảnh phim hoặc nhân vật đáng nhớ: Mô tả lại cảnh phim khiến em xúc động hoặc ấn tượng mạnh và giải thích tại sao.
- Thông điệp ý nghĩa: Nêu bật thông điệp về tình bạn, tình cảm gia đình, lòng dũng cảm... mà phim truyền tải.

III. Kết bài (Khoảng 30 giây)

Khẳng định lại giá trị của cuốn sách/bộ phim.
Nêu lý do vì sao mọi người nên tìm đọc/xem tác phẩm này.
Gửi lời mời gọi, khuyến khích mọi người thưởng thức tác phẩm.
Cảm ơn thầy cô và các bạn đã lắng nghe.

Ví dụ kết bài: "Với những bài học sâu sắc về tình bạn và lòng dũng cảm, 'Dế Mèn phiêu lưu ký' thực sự là một cuốn sách không thể bỏ qua. Em hy vọng sau buổi giới thiệu hôm nay, các bạn sẽ tìm đọc và cũng yêu mến chú Dế Mèn như em. Em xin cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe."

Bước 3: Luyện tập và trình bày

"Học đi đôi với hành". Sau khi đã có dàn ý, việc luyện tập sẽ quyết định 50% thành công của bài nói.

a. Chuẩn bị phương tiện hỗ trợ (không bắt buộc nhưng được khuyến khích)

Trực quan: Mang theo cuốn sách thật, poster phim, hoặc in một vài hình ảnh nhân vật, cảnh phim đặc sắc.
Công nghệ: Nếu có điều kiện, em có thể chuẩn bị một vài slide PowerPoint đơn giản với hình ảnh minh họa và các gạch đầu dòng chính.

b. Luyện nói

Nói trước gương: Giúp em quan sát được biểu cảm, cử chỉ của mình để điều chỉnh cho tự nhiên.
Ghi âm lại bài nói: Nghe lại giúp em nhận ra các lỗi về phát âm, tốc độ nói, giọng điệu để khắc phục.
Tập nói trước người thân, bạn bè: Nhờ mọi người góp ý để bài nói hoàn thiện hơn.
Bấm giờ: Đảm bảo bài nói của em không bị quá dài hoặc quá ngắn so với thời gian quy định.

c. Kỹ năng khi trình bày

Tự tin và bình tĩnh: Hít thở sâu trước khi bắt đầu. Hãy nghĩ rằng em chỉ đơn giản là đang chia sẻ một điều thú vị mà mình biết.
Giọng nói: Nói to, rõ ràng, rành mạch. Thay đổi ngữ điệu, nhấn nhá ở những điểm quan trọng để tránh gây nhàm chán.
Ánh mắt: Giao lưu bằng mắt với thầy cô và các bạn ở nhiều vị trí trong lớp. Điều này cho thấy sự tôn trọng và giúp kết nối với người nghe.
Cử chỉ: Sử dụng tay để minh họa một cách tự nhiên, không nên khoanh tay hay cho tay vào túi quần. Dáng đứng thẳng, thoải mái.

3. Ví dụ tham khảo

Dưới đây là hai bài nói mẫu được viết dựa trên dàn ý đã hướng dẫn để các em tham khảo.

Bài mẫu 1: Giới thiệu cuốn sách "Dế Mèn phiêu lưu ký"

(Mở bài)

Kính thưa cô và các bạn! Trong thế giới văn học diệu kỳ, có những nhân vật đã trở thành người bạn thân thiết của biết bao thế hệ trẻ thơ Việt Nam. Nhân vật ấy đã dạy chúng ta về những chuyến đi, về lòng dũng cảm, và về những bài học đắt giá của tuổi trẻ. Hôm nay, em rất vui được giới thiệu đến mọi người người bạn đặc biệt đó qua cuốn sách "Dế Mèn phiêu lưu ký" của nhà văn Tô Hoài.

(Thân bài)

"Dế Mèn phiêu lưu ký" là một tác phẩm văn xuôi đặc sắc, thuộc thể loại truyện đồng thoại, kể về hành trình trưởng thành của chú Dế Mèn. Ban đầu, Mèn là một chàng dế thanh niên cường tráng nhưng tính tình lại kiêu căng, xốc nổi. Chính thói hung hăng ấy đã gây ra cái chết thương tâm cho người bạn hàng xóm yếu ớt là Dế Choắt. Cái chết của Choắt là bài học đầu đời cay đắng, khiến Mèn vô cùng ân hận và quyết tâm thay đổi bản thân.

Từ đó, Dế Mèn bắt đầu cuộc phiêu lưu của mình. Chú đã đi qua rất nhiều vùng đất, kết bạn với Dế Trũi, cùng nhau vượt qua bao khó khăn, hiểm nguy. Chú đã chiến đấu với bọn Nhện độc ác, bênh vực chị Nhà Trò yếu đuối, và học được cách khiêm tốn, yêu thương mọi người. Mỗi chuyến đi là một bài học, giúp Dế Mèn từ một chú dế ngông cuồng trở thành một người anh hùng trượng nghĩa, luôn khao khát hòa bình và lẽ phải.

Điều em ấn tượng nhất ở tác phẩm chính là sự thay đổi của nhân vật Dế Mèn. Từ những sai lầm, vấp ngã, Mèn đã biết đứng lên, biết sửa sai và sống có lý tưởng. Bài học về sự trả giá cho thói kiêu ngạo và tầm quan trọng của tình bạn, lòng nhân ái là điều mà em nghĩ ai trong chúng ta cũng cần ghi nhớ. Nhà văn Tô Hoài đã sử dụng ngôn ngữ vô cùng sinh động, cách miêu tả thế giới loài vật gần gũi, hấp dẫn, khiến cho mỗi trang sách đều trở nên lôi cuốn.

(Kết bài)

"Dế Mèn phiêu lưu ký" không chỉ là một câu chuyện phiêu lưu kỳ thú, mà còn là một bài học sâu sắc về cuộc sống. Cuốn sách dạy chúng ta rằng, tuổi trẻ là để đi, để trải nghiệm và để trưởng thành từ những sai lầm. Em tin rằng, khi gấp lại trang sách cuối cùng, mỗi chúng ta sẽ thêm yêu quý cuộc sống và mong muốn được sống một cuộc đời thật ý nghĩa như chú Dế Mèn. Em rất mong các bạn sẽ tìm đọc cuốn sách này. Em xin chân thành cảm ơn cô và các bạn đã chú ý lắng nghe!

Bài mẫu 2: Giới thiệu bộ phim "Inside Out - Những mảnh ghép cảm xúc"

(Mở bài)

Chào cô và các bạn! Đã bao giờ các bạn tự hỏi trong đầu chúng ta có những gì không? Tại sao đôi lúc chúng ta lại vui, có lúc lại buồn, có khi lại tức giận vô cớ? Có một bộ phim hoạt hình đã giải đáp những thắc mắc đó một cách vô cùng thú vị và sáng tạo. Và hôm nay, em muốn mời mọi người cùng bước vào thế giới kỳ diệu bên trong bộ não con người qua bộ phim "Inside Out - Những mảnh ghép cảm xúc" của hãng phim Pixar.

(Thân bài)

"Inside Out" là một bộ phim hoạt hình 3D ra mắt năm 2015, do đạo diễn Pete Docter thực hiện. Phim kể về cô bé Riley 11 tuổi và 5 cảm xúc chính sống trong đầu cô bé, đó là: Vui Vẻ (Joy), Buồn Bã (Sadness), Giận Dữ (Anger), Sợ Hãi (Fear) và Chán Ghét (Disgust). Các cảm xúc này làm việc tại "Trung tâm điều khiển", giúp Riley trải qua cuộc sống hàng ngày.

Mọi chuyện bắt đầu xáo trộn khi gia đình Riley chuyển từ một thị trấn nhỏ đến thành phố San Francisco sầm uất. Sự thay đổi đột ngột này khiến Riley gặp nhiều khó khăn. Trong một sự cố, Vui Vẻ và Buồn Bã bị cuốn vào vùng Trí nhớ dài hạn, để lại Trung tâm điều khiển cho ba cảm xúc tiêu cực còn lại. Điều này đã gây ra một cuộc khủng hoảng lớn trong tâm trí Riley, khiến cô bé trở nên cáu kỉnh và xa cách với bố mẹ.

Hành trình trở về Trung tâm điều khiển của Vui Vẻ và Buồn Bã đầy gian nan nhưng cũng vô cùng ý nghĩa. Đặc biệt, nhân vật Vui Vẻ, người luôn cho rằng chỉ có niềm vui mới làm Riley hạnh phúc, cuối cùng đã nhận ra rằng nỗi buồn cũng có vai trò quan trọng của riêng nó. Nỗi buồn giúp chúng ta nhận được sự đồng cảm, chia sẻ và kết nối với mọi người. Cảnh phim em ấn tượng nhất là khi Buồn Bã an ủi được người bạn tưởng tượng Bing Bong, điều mà Vui Vẻ không làm được. Đó là lúc chúng ta hiểu rằng, mọi cảm xúc đều đáng được trân trọng.

Bên cạnh nội dung sâu sắc, bộ phim còn có hình ảnh vô cùng rực rỡ, sáng tạo và âm nhạc tuyệt vời. Thế giới trong bộ não được xây dựng cực kỳ công phu với những hòn đảo tính cách, chuyến tàu suy nghĩ, hay vực thẳm lãng quên...

(Kết bài)

"Inside Out" không chỉ là một bộ phim giải trí đơn thuần, nó còn là một bài học tâm lý nhẹ nhàng, giúp chúng ta hiểu hơn về chính bản thân mình và biết cách chấp nhận mọi cung bậc cảm xúc của cuộc sống. Phim dạy chúng ta rằng, buồn bã không phải lúc nào cũng xấu, và chính những giọt nước mắt đôi khi lại là khởi nguồn cho sự chữa lành và trưởng thành. Em tin chắc rằng đây là một bộ phim mà cả gia đình có thể cùng xem và suy ngẫm. Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe bài giới thiệu của em!

4. Những lỗi thường gặp và cách khắc phục

Trong quá trình trình bày, các em có thể mắc một số lỗi nhỏ. Đừng lo lắng, nhận biết và khắc phục chúng sẽ giúp em tiến bộ hơn.

a. Lỗi về nội dung

Nói lan man, không đúng trọng tâm: Kể quá chi tiết về cốt truyện mà quên mất việc nêu cảm nhận, bài học. -> Cách khắc phục: Luôn bám sát dàn ý đã chuẩn bị. Phân bổ thời gian hợp lý cho từng phần.
Nội dung quá khô khan, giống như đọc thuộc lòng: Chỉ nêu thông tin mà không có cảm xúc cá nhân. -> Cách khắc phục: Hãy thêm vào những cụm từ thể hiện cảm xúc như "Mình thực sự rất thích...", "Chi tiết làm mình xúc động là...", "Mình tin rằng...".

b. Lỗi về hình thức trình bày

Nói quá nhỏ, lí nhí: Khiến người nghe không nghe rõ. -> Cách khắc phục: Luyện tập lấy hơi và nói to, rõ ràng. Hãy tưởng tượng em đang nói cho bạn ngồi cuối lớp nghe.
Nói quá nhanh hoặc quá chậm: Gây khó khăn cho việc theo dõi. -> Cách khắc phục: Luyện tập với máy ghi âm để điều chỉnh tốc độ nói vừa phải.
Tránh giao tiếp bằng mắt: Chỉ nhìn xuống giấy hoặc nhìn lên trần nhà. -> Cách khắc phục: Cố gắng nhìn vào các bạn ở nhiều vị trí khác nhau trong lớp, hoặc nhìn vào cô giáo. Điều này tạo cảm giác kết nối.
Cử chỉ cứng nhắc, không tự nhiên: Đứng im như tượng, khoanh tay... -> Cách khắc phục: Thả lỏng cơ thể, có thể di chuyển nhẹ nhàng và sử dụng tay để minh họa cho lời nói một cách tự nhiên.

C. BÀI TẬP VẬN DỤNG

Để củng cố kiến thức và kỹ năng vừa học, các em hãy thử trả lời các câu hỏi và thực hành bài tập sau nhé.

Nêu lại 3 bước cần chuẩn bị cho một bài nói giới thiệu một cuốn sách hoặc một bộ phim. Theo em, bước nào là quan trọng nhất? Vì sao?
Hãy chọn một cuốn truyện tranh hoặc một bộ phim hoạt hình mà em yêu thích nhất. Lập một dàn ý chi tiết cho bài nói giới thiệu về tác phẩm đó theo cấu trúc 3 phần (Mở bài, Thân bài, Kết bài).
Hãy đứng trước gương và thử trình bày bài nói dựa trên dàn ý em vừa lập. Tự nhận xét về ưu điểm và nhược điểm trong cách trình bày của mình (giọng nói, ánh mắt, cử chỉ).
Nếu được chọn một phương tiện hỗ trợ cho bài nói của mình (slide, tranh ảnh, poster...), em sẽ chọn gì và sử dụng nó như thế nào để tăng hiệu quả cho bài giới thiệu?

D. KẾT LUẬN & TÓM TẮT

Như vậy, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu toàn bộ quy trình để thực hiện một bài nói giới thiệu về cuốn sách hoặc bộ phim mình yêu thích. Các em hãy nhớ kỹ 3 bước cốt lõi: (1) Xác định đề tài và người nghe, (2) Tìm ý và lập dàn ý, (3) Luyện tập và trình bày. Một bài nói hay không chỉ đến từ nội dung sâu sắc mà còn từ sự chuẩn bị chu đáo và phong thái tự tin. Kỹ năng trình bày trước đám đông là một hành trang quý giá, không chỉ giúp em đạt điểm cao trong môn Ngữ văn mà còn hỗ trợ em rất nhiều trong các hoạt động học tập và cuộc sống sau này. Đừng ngần ngại chia sẻ những điều hay, những tác phẩm ý nghĩa với mọi người xung quanh nhé. Chúc các em thành công!