Soạn bài Nguyệt cầm - Ngữ văn - Lớp 11 - Chân trời sáng tạo

A. PHẦN MỞ ĐẦU

Chào các em học sinh lớp 11 thân mến! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một trong những đỉnh cao của thơ ca Tượng trưng Việt Nam - bài thơ "Nguyệt cầm" của Xuân Diệu. Đây không chỉ là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật độc đáo của "nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới" mà còn là một bản hòa âm tuyệt diệu giữa thi ca và âm nhạc. Qua bài học này, các em sẽ nắm vững kiến thức nền về tác giả Xuân Diệu, hiểu sâu sắc vẻ đẹp và nỗi sầu muộn vũ trụ trong "Nguyệt cầm". Đồng thời, các em sẽ rèn luyện kỹ năng phân tích thơ Tượng trưng, đặc biệt là nghệ thuật tương giao giác quan, và tự tin trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa. Hãy cùng nhau bước vào thế giới huyền ảo, đầy ám ảnh của tiếng đàn dưới trăng nhé!

B. NỘI DUNG CHÍNH

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả Xuân Diệu (1916-1985)

• Cuộc đời: Tên thật là Ngô Xuân Diệu, quê ở Can Lộc, Hà Tĩnh. Ông được mệnh danh là "ông hoàng thơ tình" và là một trong những gương mặt tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới (1932-1945).
• Phong cách thơ: Thơ Xuân Diệu trước Cách mạng tháng Tám là tiếng nói của một cái tôi cá nhân khao khát giao cảm với đời, luôn bùng cháy với tình yêu, tuổi trẻ nhưng cũng đầy dự cảm về sự chia ly, tan vỡ. Ông mang đến cho thơ ca đương thời một nguồn cảm xúc mới mẻ, một cách nhìn đời táo bạo và những cách tân nghệ thuật độc đáo. Hoài Thanh từng nhận xét: "Xuân Diệu mới nhất trong các nhà thơ mới".
• Sự nghiệp: Các tập thơ nổi tiếng trước 1945 có Thơ thơ (1938), Gửi hương cho gió (1945).

2. Tác phẩm Nguyệt cầm

• Hoàn cảnh sáng tác: "Nguyệt cầm" được sáng tác vào năm 1940, in trong tập Gửi hương cho gió. Bài thơ ra đời trong một đêm Xuân Diệu nghe tiếng đàn nguyệt, từ đó khơi nguồn cảm hứng về mối tương giao giữa âm nhạc, thi ca và vũ trụ.
• Nhan đề "Nguyệt cầm": Nguyệt là trăng, cầm là đàn. "Nguyệt cầm" vừa chỉ cây đàn nguyệt, vừa gợi ra hình ảnh cây đàn trăng, một biểu tượng nghệ thuật đầy lãng mạn và siêu thực. Nhan đề đã báo trước một không gian nghệ thuật huyền ảo, nơi ánh trăng và tiếng đàn hòa quyện làm một.
• Bố cục: Bài thơ có thể chia làm 4 phần tương ứng với 4 khổ thơ:
  • Khổ 1: Khung cảnh đêm trăng và sự xuất hiện của tiếng đàn.
  • Khổ 2: Tiếng đàn gợi nỗi sầu muộn, cô đơn trong cõi vũ trụ.
  • Khổ 3: Sự thăng hoa và nỗi đau của người nghệ sĩ trong sáng tạo.
  • Khổ 4: Đỉnh điểm của nỗi cô đơn và sự hóa đá của vạn vật.
• Đặc trưng thơ Tượng trưng: "Nguyệt cầm" là một minh chứng xuất sắc cho ảnh hưởng của chủ nghĩa Tượng trưng Pháp trong thơ Xuân Diệu, thể hiện qua các yếu tố:
  • Tính nhạc: Vần điệu, nhịp điệu được trau chuốt, tạo nên một bản nhạc bằng ngôn từ.
  • Sự tương giao các giác quan (synesthesia): Âm thanh có thể được cảm nhận bằng thị giác, xúc giác (tiếng sắt, nguyệt lạnh).
  • Hình ảnh biểu tượng: Các hình ảnh (trăng, đàn, thuyền, biển) không chỉ mang nghĩa đen mà còn gợi ra những ý niệm trừu tượng về nỗi sầu, sự cô đơn, cái chết.

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1. Khổ 1: Không gian nghệ thuật và sự khởi đầu của âm thanh

Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh,
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần;
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm!
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân.

• Sự hòa quyện giữa trăng và đàn: Ngay từ câu thơ đầu, Xuân Diệu đã tạo ra một sự hợp nhất kỳ diệu: "Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh". Ánh trăng không chỉ soi rọi mà "nhập" hẳn vào dây đàn. Điều này biến cây đàn thành một vật thể siêu thực, một "cây đàn trăng". Cái lạnh của đêm khuya (nguyệt lạnh) được cảm nhận qua cả xúc giác và thị giác, báo hiệu một không khí cô tịch, u buồn.
• Nỗi niềm của trăng và đàn: Điệp từ "trăng" và "đàn" được lặp lại ba lần trong hai câu thơ, kết hợp với các tính từ chỉ trạng thái (thương, nhớ, buồn, lặng, chậm) và các thán từ (hỡi, ôi) đã nhân hóa trăng và đàn, biến chúng thành những thực thể có tâm hồn, mang nặng nỗi sầu muộn.
• Nghệ thuật tương giao giác quan: Câu thơ cuối cùng là một đỉnh cao của nghệ thuật này: "Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân". Ở đây, âm thanh (tiếng đàn) đã được "vật chất hóa" thành "giọt", có thể nhìn thấy (rơi tàn), long lanh như "lệ ngân". Âm thanh (thính giác) được cảm nhận bằng thị giác và cả nỗi đau của tâm hồn. Khổ thơ mở ra một không gian nghệ thuật vừa lung linh, vừa lạnh lẽo, thấm đẫm một nỗi buồn mơ hồ.

2. Khổ 2: Nỗi sầu vũ trụ và hành trình của linh hồn

Mây vắng, trời trong, đêm thủy tinh,
Lung linh bóng sáng bỗng rung mình,
Vì nghe nương tử trong câu hát
Đã chết từ lâu, đã hết mình.

• Không gian vũ trụ mênh mông, tĩnh lặng: Khung cảnh được mở rộng ra vô tận với "mây vắng, trời trong". Đêm không còn là đêm bình thường mà là "đêm thủy tinh" – một hình ảnh độc đáo, gợi tả sự trong suốt, mong manh, lạnh lẽo và dễ vỡ của không gian. Trong không gian ấy, chỉ có "bóng sáng" của trăng và sao đang "lung linh".
• Sự rung động của vũ trụ: Cái "rung mình" đột ngột của "bóng sáng" là một chi tiết đắt giá. Nó cho thấy âm thanh tiếng đàn không còn là âm thanh trần thế mà đã lan tỏa, tác động đến cả cõi vô hình, làm vũ trụ cũng phải xao động.
• Nỗi ám ảnh từ quá khứ: Nguyên nhân của sự rung động ấy là vì tiếng đàn đã gợi lại hình bóng của "nương tử" – người con gái đẹp trong một câu hát xưa. Nhưng người con gái ấy "đã chết từ lâu, đã hết mình". Tiếng đàn không chỉ khơi dậy nỗi sầu hiện tại mà còn gọi về cả một nỗi đau quá vãng, nỗi ám ảnh về sự phai tàn, cái chết và vẻ đẹp đã mất. Nỗi buồn giờ đây mang tầm vóc của thời gian và không gian.

3. Khổ 3: Nỗi đau sáng tạo và sự hy sinh của người nghệ sĩ

Long lanh tiếng sỏi vang vang hận,
Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người.
Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón,
Dài đẵng buồn chung, thế giới ơi!

• Sự cộng hưởng của nỗi hận: Tiếng đàn giờ đây không còn là "lệ ngân" mà đã hóa thành "tiếng sỏi" sắc lạnh, vang lên nỗi "hận". Nỗi hận này không chỉ là của riêng nhà thơ mà còn là nỗi hận chung của kiếp người tài hoa bạc mệnh, được gợi nhắc qua điển tích "Trăng nhớ Tầm Dương" (gợi nhớ bài "Tỳ bà hành" của Bạch Cư Dị, kể về người kỹ nữ gảy đàn bên sông Tầm Dương).
• Hình ảnh cực tả nỗi đau: Câu thơ "Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón" là một sáng tạo gây ấn tượng thị giác và xúc giác mãnh liệt. Đây là sự kết hợp tột đỉnh của tương giao giác quan và ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Tiếng đàn (thính giác) đã hóa thành "máu" (thị giác) đang nhỏ xuống từ chính những ngón tay của người nghệ sĩ. Để có được âm thanh tuyệt diệu kia, người nghệ sĩ phải trả giá bằng chính máu thịt, bằng sự đau đớn và hy sinh của mình.
• Tiếng kêu tuyệt vọng: Câu cảm thán "Dài đẵng buồn chung, thế giới ơi!" là lời than cất lên từ tận đáy lòng. Nỗi buồn không còn là của cá nhân mà đã trở thành "buồn chung", nỗi buồn của cả nhân loại, của cả vũ trụ. Người nghệ sĩ cảm thấy mình đang gánh trên vai nỗi sầu muộn vô tận của cõi đời.

4. Khổ 4: Đỉnh điểm cô đơn và sự hóa đá

Biển rộng, thuyền nan, trời có lối,
Trăng ơi, trăng hỡi, trăng câm nín,
Ta với ta thôi, uổng một đời!
Và cả giai nhân cũng hóa hình.

• Sự tương phản và bế tắc: Ba hình ảnh "biển rộng, thuyền nan, trời có lối" đặt cạnh nhau tạo ra sự tương phản nghiệt ngã. Biển thì mênh mông, trời thì có đường đi, nhưng con thuyền của linh hồn thi sĩ lại quá nhỏ bé (thuyền nan), lạc lõng và không tìm thấy lối thoát. Đây là hình ảnh biểu tượng cho sự bơ vơ, tuyệt vọng của cái tôi cá nhân trước vũ trụ vô cùng.
• Sự im lặng đáng sợ: Vầng trăng, vốn là tri kỷ, là nguồn cảm hứng, giờ đây cũng "câm nín". Sự im lặng của trăng đẩy nhà thơ vào đỉnh điểm của nỗi cô đơn. Mọi giao cảm với vũ trụ đã bị cắt đứt.
• Sự hóa đá của vạn vật: Trong nỗi cô đơn tuyệt đối ("Ta với ta thôi"), nhà thơ thốt lên lời cay đắng "uổng một đời!". Và rồi, đến cả hình ảnh đẹp đẽ cuối cùng là "giai nhân" cũng "hóa hình" (hóa đá). Vẻ đẹp, sự sống đã hoàn toàn bị tê liệt, đông cứng lại trong cái lạnh của nỗi cô đơn và tuyệt vọng. Bài thơ kết thúc trong một sự im lặng chết chóc, một sự tan rã hoàn toàn.

III. TRẢ LỜI CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA

Câu 1 (trang 66, SGK Ngữ văn 11, tập 1):

Xác định bố cục, vần, nhịp, các hình ảnh, từ ngữ đặc sắc và vai trò của chúng trong việc thể hiện mạch cảm xúc của chủ thể trữ tình.

Gợi ý trả lời:

• Bố cục: 4 phần, tương ứng 4 khổ thơ, thể hiện mạch cảm xúc đi từ buồn man mác đến đau đớn, tột cùng cô đơn và hóa đá.
• Vần: Chủ yếu là vần chân, vần bằng (vần "inh": tinh, mình; vần "ơi": người, ơi). Đặc biệt, việc sử dụng vần "anh" (lạnh, ngần, chậm, ngân) dù không cùng một vần nhưng tạo ra âm hưởng mở, lan tỏa, phù hợp với sự lan tỏa của tiếng đàn và nỗi buồn.
• Nhịp: Thơ thất ngôn nhưng nhịp điệu biến hóa linh hoạt (4/3, 2/2/3, 3/4), tạo nên sự réo rắt, day dứt như tiếng đàn. Ví dụ: Đàn buồn, / đàn lặng, / ôi đàn chậm!
• Hình ảnh đặc sắc:
  • Nguyệt cầm, trăng, đêm thủy tinh: Tạo không gian huyền ảo, lạnh lẽo, siêu thực.
  • Giọt lệ ngân, tiếng sỏi, máu: Những hình ảnh vật chất hóa âm thanh, thể hiện sự tương giao giác quan độc đáo.
  • Thuyền nan giữa biển rộng: Biểu tượng cho thân phận nhỏ bé, cô đơn của con người.
  • Giai nhân hóa hình: Đỉnh điểm của sự tàn phai, bế tắc.
• Từ ngữ đặc sắc:
  • Tính từ: lạnh, ngần, buồn, lặng, chậm, trong, rộng... gợi tả sắc thái của cảnh vật và tâm trạng.
  • Động từ mạnh: nhập, rơi tàn, rung mình, nhỏ máu, câm nín, hóa hình... tạo ấn tượng mạnh, diễn tả những biến chuyển dữ dội trong tâm hồn.
  • Thán từ: hỡi, ôi bộc lộ trực tiếp cảm xúc đau đớn, sầu muộn.
• Vai trò: Tất cả các yếu tố trên kết hợp hài hòa, tạo nên một thế giới nghệ thuật riêng biệt, nơi cảnh và tình hòa quyện. Chúng không chỉ miêu tả mà còn biểu hiện, làm cho mạch cảm xúc của chủ thể trữ tình được đẩy lên đến đỉnh điểm, từ nỗi buồn mơ hồ đến sự tuyệt vọng cùng cực.

Câu 2 (trang 66, SGK Ngữ văn 11, tập 1):

Phân tích sự tương giao giữa các giác quan của chủ thể trữ tình trong bài thơ. Hiệu quả nghệ thuật của sự tương giao đó là gì?

Gợi ý trả lời:

Sự tương giao giác quan (synesthesia) là thủ pháp nghệ thuật đặc trưng của thơ Tượng trưng, được Xuân Diệu vận dụng bậc thầy trong "Nguyệt cầm":

• Thính giác → Xúc giác: Âm thanh tiếng đàn được cảm nhận bằng sự lạnh lẽo: "dây cung nguyệt lạnh".
• Thính giác → Thị giác: Tiếng đàn được nhìn thấy như những vật thể hữu hình: "Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân", "Long lanh tiếng sỏi". Âm thanh không chỉ long lanh mà còn có hình khối như viên sỏi.
• Thính giác → Thị giác + Cảm giác đau đớn: Đỉnh cao là hình ảnh tiếng đàn hóa thành máu: "Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón". Âm thanh được cảm nhận bằng thị giác (màu đỏ của máu) và cảm giác đau đớn tột cùng của thể xác.

Hiệu quả nghệ thuật:

• Làm cho những cảm nhận vốn mơ hồ, trừu tượng (âm thanh, nỗi buồn) trở nên cụ thể, hữu hình, gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc.
• Thể hiện một thế giới nội tâm tinh tế, nhạy cảm đến cực độ của người nghệ sĩ, người có khả năng cảm nhận vạn vật bằng tất cả các giác quan.
• Tạo ra một thế giới thơ huyền ảo, lung linh, nơi ranh giới giữa các cảm giác, giữa thực và ảo bị xóa nhòa, đúng với tinh thần của thơ Tượng trưng.

Câu 3 (trang 66, SGK Ngữ văn 11, tập 1):

Nỗi sầu của chủ thể trữ tình trong bài thơ được biểu hiện như thế nào? Theo bạn, đó là nỗi sầu về điều gì?

Gợi ý trả lời:

Nỗi sầu trong "Nguyệt cầm" là một nỗi sầu đa tầng bậc, phát triển theo mạch cảm xúc của bài thơ:

• Biểu hiện:
  • Ban đầu là nỗi buồn mơ hồ, thấm vào cảnh vật: đàn buồn, đàn lặng, trăng thương, trăng nhớ.
  • Sau đó, nỗi sầu hóa thành nỗi ám ảnh về sự phai tàn, cái chết của cái đẹp trong quá khứ (nương tử đã chết).
  • Tiếp đến, nó ngưng tụ thành nỗi hận, nỗi đau thể xác khi người nghệ sĩ phải hy sinh máu thịt cho nghệ thuật (bốn dây nhỏ máu).
  • Cuối cùng, nó trở thành nỗi cô đơn tuyệt đối, nỗi sầu vũ trụ khi mọi giao cảm bị cắt đứt, vạn vật hóa đá.
• Bản chất nỗi sầu: Đây không phải là nỗi sầu cá nhân, ủy mị thông thường. Đó là nỗi sầu vũ trụ, một nỗi sầu mang tầm vóc siêu hình, bắt nguồn từ:
  • Cảm thức về sự nhỏ bé, hữu hạn của kiếp người (thuyền nan) trước cái vô cùng, vô tận của vũ trụ (biển rộng).
  • Nỗi đau trước sự phôi pha, tàn lụi của cái Đẹp và sự Sống.
  • Nỗi cô đơn cùng cực của người nghệ sĩ tài hoa, nhạy cảm không tìm thấy sự tri âm, đồng điệu trong cõi đời. Đây là bi kịch muôn thuở của người nghệ sĩ.

Câu 4 (trang 66, SGK Ngữ văn 11, tập 1):

Phân tích vẻ đẹp độc đáo của hình tượng "nguyệt cầm" trong bài thơ.

Gợi ý trả lời:

Hình tượng "nguyệt cầm" là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo, là trung tâm của bài thơ:

• Một biểu tượng đa nghĩa:
  • Cây đàn của trăng: Ngay từ đầu, "nguyệt cầm" không chỉ là cây đàn nguyệt mà là sự hợp nhất của trăng và đàn (trăng nhập vào dây cung). Nó là một vật thể nghệ thuật siêu thực, mang ánh sáng và cái lạnh của đêm trăng.
  • Cây đàn của nỗi sầu: "Nguyệt cầm" là phương tiện để diễn tả mọi cung bậc của nỗi sầu, từ tiếng lệ ngân, đến tiếng sỏi vang hận, và cuối cùng là tiếng máu nhỏ. Nó là hiện thân của nỗi đau.
  • Cây đàn của sự hy sinh: Tiếng đàn được tạo ra từ sự vắt kiệt sinh lực, từ máu của người nghệ sĩ. "Nguyệt cầm" trở thành biểu tượng cho sự hy sinh cao cả vì nghệ thuật.
• Cầu nối giữa các thế giới: "Nguyệt cầm" là cầu nối giữa con người và vũ trụ (làm bóng sáng rung mình), giữa hiện tại và quá khứ (gợi nhớ nương tử, chuyện Tầm Dương), giữa thế giới nội tâm của thi sĩ và thế giới bên ngoài.
• Vẻ đẹp độc đáo: Vẻ đẹp của "nguyệt cầm" không nằm ở sự vui tươi, mà ở vẻ đẹp bi tráng, lạnh lùng, kiêu sa và đầy ám ảnh. Nó là biểu tượng cho một quan niệm nghệ thuật vị nghệ thuật, nơi cái Đẹp được chưng cất từ nỗi đau và sự cô đơn đến tột cùng.

Câu 5 (trang 66, SGK Ngữ văn 11, tập 1):

Nhận xét về sự kết hợp giữa yếu tố cổ điển và hiện đại trong bài thơ.

Gợi ý trả lời:

"Nguyệt cầm" là một bản giao hưởng tuyệt vời giữa chất liệu cổ điển phương Đông và thi pháp hiện đại phương Tây:

• Yếu tố cổ điển:
  • Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt biến thể, một thể thơ trang trọng của thi ca Đường luật.
  • Hình ảnh: Các hình ảnh quen thuộc trong thơ cổ như trăng, đàn, thuyền, giai nhân.
  • Điển tích: Việc nhắc đến bến Tầm Dương gợi nhớ đến "Tỳ bà hành" của Bạch Cư Dị, tạo chiều sâu văn hóa cho bài thơ.
• Yếu tố hiện đại:
  • Ảnh hưởng thơ Tượng trưng Pháp: Đây là yếu tố cốt lõi, thể hiện qua tính nhạc, nghệ thuật tương giao giác quan, và việc sử dụng các biểu tượng đa nghĩa.
  • Cái tôi cá nhân: Cái tôi của thi sĩ được đặt ở vị trí trung tâm, được bộc lộ một cách trực diện, dữ dội, với những cảm giác được đẩy đến cực điểm (nhỏ máu, hóa hình).
  • Nỗi sầu hiện đại: Nỗi sầu trong thơ không còn là nỗi sầu hoài cổ, nhớ nước thương nhà như thơ xưa, mà là nỗi sầu siêu hình, nỗi sầu vũ trụ của một cái tôi bơ vơ, lạc lõng.
• Sự kết hợp: Xuân Diệu đã khoác lên những chất liệu cổ điển một tấm áo hoàn toàn hiện đại. Ông đã dùng hình thức cũ để chuyên chở một nội dung cảm xúc mới, tạo nên một bài thơ vừa quen thuộc, gần gũi trong thi liệu, vừa mới lạ, độc đáo trong cách cảm, cách nghĩ và thi pháp.

IV. TỔNG KẾT

1. Giá trị nội dung

Bài thơ "Nguyệt cầm" thể hiện một nỗi sầu vũ trụ mênh mông, vô tận và bi kịch của người nghệ sĩ tài hoa, nhạy cảm trong cuộc kiếm tìm cái Đẹp và sự tri âm. Đó là tiếng lòng của một cái tôi cô đơn, bơ vơ trước cuộc đời nhưng luôn khao khát vươn tới nghệ thuật đỉnh cao, dù phải trả giá bằng nỗi đau và sự hy sinh. Tác phẩm là một trong những tuyên ngôn sâu sắc nhất về nỗi đau sáng tạo.

2. Giá trị nghệ thuật

"Nguyệt cầm" là một kiệt tác của thơ Tượng trưng Việt Nam, một bài "thơ tinh luyện" bậc thầy của Xuân Diệu. Tác phẩm nổi bật với nghệ thuật tương giao giác quan độc đáo, hệ thống biểu tượng giàu sức ám ảnh, ngôn ngữ thơ trau chuốt, giàu nhạc tính. Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố cổ điển và hiện đại đã tạo nên một phong cách nghệ thuật sang trọng, độc đáo, đưa "Nguyệt cầm" trở thành một trong những bài thơ hay nhất của phong trào Thơ mới.

C. CÂU HỎI ÔN TẬP VÀ VẬN DỤNG

1. Câu hỏi 1: Phân tích hình ảnh "Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón". Theo em, hình ảnh này thể hiện quan niệm gì của Xuân Diệu về người nghệ sĩ và hoạt động sáng tạo nghệ thuật?

   Gợi ý: Tập trung vào nghệ thuật tương giao giác quan, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Quan niệm: nghệ thuật chân chính đòi hỏi sự hy sinh, khổ luyện, người nghệ sĩ phải vắt kiệt tâm hồn và thể xác để tạo ra cái Đẹp.

2. Câu hỏi 2: Nỗi cô đơn trong "Nguyệt cầm" khác gì với nỗi cô đơn trong các bài thơ cổ điển (ví dụ: "Qua Đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan)?

   Gợi ý: So sánh nỗi cô đơn trong thơ cổ (thường gắn với nỗi nhớ nhà, thương nước, hoài cổ) với nỗi cô đơn trong "Nguyệt cầm" (nỗi cô đơn siêu hình, mang tính vũ trụ, sự lạc lõng của cái tôi cá nhân giữa cõi đời).

3. Câu hỏi 3: Viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận của em về khổ thơ cuối cùng của bài thơ "Nguyệt cầm".

   Gợi ý: Bám vào các hình ảnh tương phản (biển rộng - thuyền nan), sự im lặng của trăng và sự hóa đá của giai nhân để làm nổi bật bi kịch cô đơn và bế tắc của chủ thể trữ tình.

D. KẾT LUẬN & TÓM TẮT

Qua bài soạn "Nguyệt cầm", chúng ta đã cùng nhau giải mã một thế giới nghệ thuật đầy mê hoặc nhưng cũng vô cùng bi tráng của Xuân Diệu. Bài thơ không chỉ là một bản đàn bằng thơ mà còn là tiếng lòng của một tâm hồn nhạy cảm đến tột cùng trước vũ trụ và kiếp người. Các em hãy ghi nhớ những đặc trưng nghệ thuật nổi bật như sự tương giao giác quan, hệ thống biểu tượng và sự hòa quyện giữa cổ điển - hiện đại. Đây là những chìa khóa quan trọng để không chỉ hiểu "Nguyệt cầm" mà còn khám phá nhiều tác phẩm khác của Thơ mới. Hy vọng bài học này sẽ giúp các em thêm yêu mến tài năng của Xuân Diệu và có thêm công cụ để chinh phục môn Ngữ văn.