Soạn bài Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội - Ngữ văn - Lớp 11 - Chân trời sáng tạo

A. PHẦN MỞ ĐẦU

Chào các em học sinh lớp 11 thân mến! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một trong những dạng bài viết thú vị và sâu sắc nhất trong chương trình Ngữ văn: Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học. Đây không chỉ là một yêu cầu học thuật mà còn là cầu nối giúp các em đưa văn học ra khỏi trang sách, gắn kết nó với hơi thở của cuộc sống. Dạng bài này rèn luyện tư duy phản biện, khả năng phân tích đa chiều và kỹ năng lập luận sắc bén. Qua bài học này, các em sẽ nắm vững từ khái niệm, yêu cầu, cách lập dàn ý chi tiết cho đến việc hoàn thiện một bài văn hoàn chỉnh, từ đó tự tin chinh phục mọi đề bài và nhìn nhận các vấn đề xã hội một cách sâu sắc hơn.

B. NỘI DUNG CHÍNH

I. Tìm hiểu chung về kiểu bài nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học

1. Khái niệm

Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ bản chất của kiểu bài này. Các em có thể hình dung nó như một sự kết hợp tinh tế giữa nghị luận văn học và nghị luận xã hội.

Nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học là kiểu bài sử dụng một tác phẩm văn học làm điểm tựa, làm ngữ liệu chính để từ đó rút ra một vấn đề xã hội có ý nghĩa, rồi tập trung bàn luận, phân tích sâu sắc về vấn đề xã hội đó.

Điểm khác biệt cốt lõi là: Tác phẩm văn học không phải là đối tượng phân tích duy nhất, mà là xuất phát điểm, là bằng chứng sống động để bàn luận về một vấn đề lớn hơn ngoài xã hội.

2. Yêu cầu đối với kiểu bài

Để viết tốt dạng bài này, các em cần đáp ứng các yêu cầu cơ bản về cả nội dung và hình thức.

Về nội dung:
- Xác định đúng vấn đề xã hội: Phải rút ra chính xác vấn đề xã hội mà tác phẩm văn học gợi ra. Ví dụ, từ truyện "Chí Phèo" có thể rút ra vấn đề về sự tha hóa của con người, bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người, hay sức mạnh của tình người.
- Làm rõ vấn đề qua tác phẩm: Cần phân tích các chi tiết, nhân vật, tình huống trong tác phẩm để làm sáng tỏ vấn đề xã hội đó được thể hiện như thế nào.
- Bàn luận sâu sắc về vấn đề xã hội: Đây là phần trọng tâm. Các em cần mở rộng, liên hệ vấn đề đó với bối cảnh xã hội hiện tại, phân tích nguyên nhân, hậu quả và đề xuất giải pháp. Luận điểm phải rõ ràng, lí lẽ thuyết phục và dẫn chứng xác thực (từ đời sống, báo chí, thống kê...).
Về hình thức:
- Bố cục chặt chẽ: Bài viết phải có đủ 3 phần Mở bài, Thân bài, Kết bài. Các luận điểm trong thân bài phải được sắp xếp logic, mạch lạc.
- Lập luận thuyết phục: Sử dụng kết hợp các thao tác lập luận như phân tích, chứng minh, bình luận, so sánh, bác bỏ.
- Diễn đạt trôi chảy: Ngôn ngữ trong sáng, giàu cảm xúc nhưng không sáo rỗng. Cần có sự chuyển ý mượt mà giữa phần nghị luận văn học và nghị luận xã hội.

3. Phân biệt với các kiểu bài nghị luận khác

Nhiều bạn thường nhầm lẫn kiểu bài này với các dạng nghị luận khác. Hãy cùng làm rõ sự khác biệt nhé!

So với Nghị luận về một tác phẩm văn học:
- Đối tượng chính: Nghị luận về tác phẩm văn học tập trung vào giá trị nội dung và nghệ thuật của chính tác phẩm đó.
- Phạm vi: Toàn bộ bài viết xoay quanh tác phẩm.
- Ví dụ: Phân tích vẻ đẹp nhân vật Mị trong "Vợ chồng A Phủ".
So với Nghị luận về một vấn đề xã hội (thuần túy):
- Đối tượng chính: Bàn luận trực tiếp về một tư tưởng, đạo lí hoặc hiện tượng đời sống.
- Phạm vi: Không bắt buộc phải gắn với một tác phẩm văn học cụ thể. Dẫn chứng lấy hoàn toàn từ thực tế đời sống.
- Ví dụ: Suy nghĩ về hiện tượng bạo lực học đường.
Kiểu bài chúng ta đang học:
- Đối tượng chính: Vấn đề xã hội.
- Phạm vi: Bắt đầu từ tác phẩm văn học, sau đó mở rộng ra đời sống xã hội. Tác phẩm văn học vừa là điểm tựa, vừa là dẫn chứng đặc biệt.
- Ví dụ: Từ bi kịch của Chí Phèo, suy nghĩ về vấn đề định kiến xã hội và khát vọng sống lương thiện của con người.

II. Hướng dẫn phân tích đề và lập dàn ý chi tiết

Để cụ thể hóa, chúng ta sẽ cùng thực hành với một đề bài quen thuộc: Từ bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao, anh/chị hãy trình bày suy nghĩ về vấn đề định kiến xã hội và khát vọng hoàn lương của con người.

1. Bước 1: Phân tích đề (Gạch chân từ khóa)

Vấn đề xã hội cần nghị luận: Định kiến xã hội và khát vọng hoàn lương (khát vọng sống lương thiện).
Tác phẩm văn học làm ngữ liệu: "Chí Phèo" của Nam Cao.
Nhân vật trung tâm: Chí Phèo.
Yêu cầu chính: Từ bi kịch của Chí Phèo, bàn luận về vấn đề định kiến xã hội và sức mạnh của khát vọng hoàn lương trong cuộc sống hôm nay.

2. Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý chi tiết

Sau khi phân tích đề, chúng ta cần xây dựng một "bộ xương" vững chắc cho bài viết. Dàn ý càng chi tiết, bài viết càng mạch lạc.

Mở bài:
- Dẫn dắt, giới thiệu nhà văn Nam Cao và tác phẩm kiệt tác "Chí Phèo".
- Nêu bật vấn đề xã hội cốt lõi được đặt ra trong tác phẩm: Bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người, từ đó gợi ra suy ngẫm về định kiến xã hội và khát vọng hoàn lương.
- Trích dẫn yêu cầu của đề (nếu cần) và khẳng định hướng triển khai của bài viết.
Thân bài:
Đây là phần quan trọng nhất, cần được triển khai thành các luận điểm rõ ràng.
- Luận điểm 1: Làm rõ vấn đề định kiến xã hội và bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người qua nhân vật Chí Phèo.
  - Khởi điểm: Chí Phèo vốn là một người nông dân hiền lành, lương thiện, có lòng tự trọng và những ước mơ giản dị ("có một gia đình nho nhỏ, chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải...").
  - Ngoại cảnh xô đẩy: Sự ghen tuông vô cớ của Bá Kiến, sự tàn bạo của nhà tù thực dân đã biến Chí từ một con người thành một "con quỷ dữ của làng Vũ Đại". Định kiến của dân làng đã góp phần khóa chặt con đường trở về của Chí.
  - Thức tỉnh và khát vọng hoàn lương: Cuộc gặp gỡ với Thị Nở và bát cháo hành đã đánh thức bản chất lương thiện ngủ quên trong Chí. Chí khao khát trở lại làm người lương thiện, muốn "làm hòa" với mọi người.
  - Đỉnh điểm bi kịch: Khát vọng chính đáng ấy bị xã hội lạnh lùng cự tuyệt. Cái lắc đầu của bà cô Thị Nở, cánh cửa đóng sập của Bá Kiến và tiếng chửi rủa của dân làng là biểu hiện tàn nhẫn nhất của định kiến xã hội. Chí Phèo tuyệt vọng, giết Bá Kiến và tự kết liễu đời mình như một lời tố cáo đanh thép.
  - Tiểu kết: Khẳng định giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc của tác phẩm. Nam Cao đã lên án xã hội vô nhân đạo đồng thời bày tỏ sự xót thương, trân trọng bản chất tốt đẹp của con người.
- Luận điểm 2: Bàn luận, mở rộng về vấn đề định kiến xã hội và khát vọng hoàn lương trong cuộc sống hiện nay.
  - Biểu hiện của định kiến xã hội ngày nay: Vấn đề này không mất đi mà biến tướng dưới nhiều hình thức tinh vi hơn.
    - Phân biệt đối xử dựa trên vùng miền, ngoại hình, giới tính, trình độ học vấn.
    - Cái nhìn khắt khe, soi mói với những người từng mắc lỗi lầm (người mãn hạn tù, người nghiện ma túy đã cai nghiện thành công...).
    - "Bạo lực mạng" (cyberbullying), "ném đá hội đồng" dựa trên những thông tin chưa kiểm chứng, áp đặt quan điểm cá nhân lên người khác.
  - Nguyên nhân: Do nhận thức hạn hẹp, lối tư duy đi theo đám đông, sự ích kỷ, thiếu bao dung và ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường sống, mạng xã hội.
  - Hậu quả: Định kiến xã hội gây ra những tổn thương sâu sắc về tinh thần, cô lập cá nhân, triệt tiêu động lực sống và vươn lên của con người, thậm chí đẩy họ đến những hành động tiêu cực như Chí Phèo. Nó tạo ra rào cản, gây mất đoàn kết trong cộng đồng.
  - Sức mạnh của khát vọng hoàn lương: Dù bị định kiến vùi dập, khát vọng sống tốt đẹp hơn luôn là một nguồn sức mạnh phi thường. Nhiều tấm gương đã vượt qua quá khứ lầm lỗi, tái hòa nhập cộng đồng và có những đóng góp tích cực cho xã hội. Điều đó chứng tỏ bản chất con người luôn hướng thiện.
- Luận điểm 3: Bài học nhận thức và hành động.
  - Về phía xã hội, cộng đồng: Cần xóa bỏ định kiến, có cái nhìn đa chiều, nhân văn và bao dung hơn. Tạo cơ hội để người lầm lỡ làm lại cuộc đời. Vai trò của giáo dục, pháp luật và truyền thông trong việc định hướng dư luận một cách tích cực.
  - Về phía mỗi cá nhân:
    - Với những người có quá khứ chưa tốt: Cần có ý chí, nghị lực, dũng cảm đối mặt và nỗ lực vươn lên để khẳng định giá trị bản thân.
    - Với những người khác: Cần rèn luyện tư duy độc lập, phản biện, không vội vàng phán xét người khác. Hãy mở rộng lòng mình, trao đi sự cảm thông và tin tưởng. Một lời động viên, một hành động giúp đỡ nhỏ có thể cứu rỗi một cuộc đời.
Kết bài:
- Khẳng định lại ý nghĩa của vấn đề: Định kiến xã hội là một rào cản độc ác, trong khi khát vọng hoàn lương là một giá trị nhân văn cần được trân trọng, nâng đỡ.
- Liên hệ lại với tác phẩm "Chí Phèo": Nhấn mạnh sức sống và giá trị thời đại của tác phẩm. Cái chết của Chí Phèo vẫn là lời cảnh tỉnh cho xã hội hôm nay.
- Gửi gắm thông điệp: Kêu gọi xây dựng một xã hội nhân ái, bao dung, nơi mỗi người đều được trao cơ hội để sống và sống lương thiện.

III. Hướng dẫn viết các phần của bài văn

1. Cách viết Mở bài hấp dẫn

Mở bài hay sẽ tạo ấn tượng tốt và định hướng cho toàn bộ bài viết. Các em có thể thử các cách sau:

Cách 1 (Trực tiếp): Giới thiệu thẳng vào vấn đề. "Nam Cao là nhà văn của những người nông dân cùng khổ... Tác phẩm Chí Phèo là một kiệt tác... Từ bi kịch của nhân vật này, tác phẩm đặt ra vấn đề sâu sắc về định kiến xã hội..."
Cách 2 (Gián tiếp): Đi từ một quy luật chung của cuộc sống để dẫn vào tác phẩm. "Cuộc đời mỗi con người là một hành trình dài, không ai tránh khỏi những lúc vấp ngã. Điều đáng sợ nhất không phải là sai lầm, mà là khi ta muốn đứng dậy lại bị cả xã hội xô ngã. Bi kịch này đã được Nam Cao thể hiện một cách thiên tài qua nhân vật Chí Phèo..."
Cách 3 (Trích dẫn): Bắt đầu bằng một câu nói, một nhận định hay. "Nhà văn Nga L.Tolstoy từng nói: 'Lòng nhân ái là chìa khóa vạn năng mở được mọi cánh cửa'. Nhưng sẽ ra sao nếu con người bị chính đồng loại của mình tước đi chiếc chìa khóa ấy? Câu hỏi nhức nhối đó vang lên suốt thiên truyện ngắn 'Chí Phèo' của Nam Cao..."

2. Cách triển khai Thân bài logic

Đây là phần thể hiện chiều sâu tư duy của các em.

Đoạn văn phân tích tác phẩm: Phải bám sát vào văn bản. Khi nêu một luận điểm (ví dụ: "Chí Phèo khao khát hoàn lương"), phải có dẫn chứng đi kèm (chi tiết bát cháo hành, câu nói của Chí với Thị Nở: "Giá cứ thế này mãi thì thích nhỉ?"). Sau dẫn chứng phải có lời phân tích, bình luận để làm rõ ý.
Đoạn văn bàn luận xã hội: Cần có sự chuyển ý mượt mà. Ví dụ: "Bi kịch của Chí Phèo hơn nửa thế kỷ trước vẫn khiến chúng ta nhức nhối, bởi lẽ, bóng ma của định kiến xã hội vẫn còn lẩn khuất đâu đó trong cuộc sống hôm nay...". Sau đó, hãy đưa ra những dẫn chứng thực tế, cụ thể và cập nhật.
Liên kết các đoạn: Sử dụng các từ ngữ, câu nối như: "Không chỉ dừng lại ở việc phơi bày thực trạng...", "Từ câu chuyện của Chí Phèo, chúng ta nhận ra rằng...", "Vậy, chúng ta cần làm gì để...", "Bên cạnh việc lên án định kiến xã hội, chúng ta cũng cần thấy được..."

3. Cách viết Kết bài ấn tượng

Kết bài cần gói lại vấn đề và để lại dư âm trong lòng người đọc.

Kết bài tóm lược, khẳng định: Tóm tắt lại các luận điểm chính và khẳng định lại giá trị của vấn đề.
Kết bài mở rộng, liên tưởng: Từ vấn đề đã bàn, gợi ra những suy ngẫm mới, những thông điệp có tính triết lí, nhân văn. Ví dụ: "Gấp lại trang sách của Nam Cao, nhưng hình ảnh Chí Phèo vẫn còn ám ảnh. Mỗi chúng ta hãy tự hỏi, liệu trong vô thức, ta đã bao giờ góp một viên đá vào bức tường định kiến ngăn cản một ai đó quay về nẻo thiện? Hãy sống bao dung hơn, bởi cho người khác một cơ hội cũng là cho chính mình thêm một niềm tin vào lòng tốt ở đời."

IV. Bài văn tham khảo

Đề bài: Từ bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao, anh/chị hãy trình bày suy nghĩ về vấn đề định kiến xã hội và khát vọng hoàn lương của con người.

Bài làm

Nhà văn Nga L.Tolstoy từng chiêm nghiệm: "Lòng nhân ái là chìa khóa vạn năng mở được mọi cánh cửa". Nhưng cuộc đời sẽ nghiệt ngã biết bao nếu con người bị chính đồng loại của mình tước đi chiếc chìa khóa ấy, đóng sập mọi cánh cửa trở về với cuộc sống lương thiện. Câu hỏi nhức nhối đó vang lên suốt thiên truyện ngắn "Chí Phèo" - một kiệt tác của nhà văn hiện thực xuất sắc Nam Cao. Qua việc khắc họa bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của Chí Phèo, nhà văn đã đặt ra một vấn đề xã hội muôn thuở: sức mạnh hủy diệt của định kiến và ánh sáng le lói nhưng mãnh liệt của khát vọng hoàn lương.

Trước hết, tác phẩm "Chí Phèo" đã tái hiện một cách chân thực và đau đớn về cách mà định kiến xã hội có thể hủy hoại một con người. Chí Phèo không phải sinh ra đã là quỷ dữ. Hắn vốn là một đứa trẻ bị bỏ rơi, được người làng cưu mang, lớn lên thành một anh canh điền khỏe mạnh, hiền lành và có lòng tự trọng. Chí từng mơ về một mái ấm gia đình giản dị, "chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải". Nhưng rồi, cơn ghen tuông vô cớ của Bá Kiến, sự tàn bạo của nhà tù thực dân đã cướp đi nhân hình và nhân tính của Chí. Hắn trở về với bộ dạng của một con vật lạ, trở thành "con quỷ dữ của làng Vũ Đại", sống bằng nghề rạch mặt ăn vạ. Bi kịch của Chí là sản phẩm của cả một xã hội thối nát, mà ở đó, định kiến của những người dân làng Vũ Đại đã góp phần không nhỏ. Họ nhìn Chí bằng ánh mắt khinh bỉ, sợ hãi, xa lánh và mặc định hắn là kẻ bỏ đi, không thể cứu vãn.

Tưởng chừng cuộc đời Chí Phèo sẽ chìm hẳn trong men rượu và tội lỗi, nhưng Nam Cao đã để cho ánh sáng nhân bản lóe lên. Cuộc gặp gỡ tình cờ với Thị Nở - một người đàn bà xấu "ma chê quỷ hờn" nhưng có tấm lòng chân chất - cùng bát cháo hành ấm nóng tình người đã làm hồi sinh phần "người" trong Chí. Hắn tỉnh rượu, lần đầu tiên nhận thức được bi kịch của đời mình và khao khát được trở lại làm người lương thiện. Khát vọng ấy giản dị mà cháy bỏng, nó thôi thúc Chí Phèo tìm đến Thị Nở, rồi tìm đến Bá Kiến để xin được "làm hòa với mọi người". Đây chính là chi tiết đắt giá nhất, thể hiện niềm tin bất diệt của Nam Cao vào bản tính tốt đẹp của con người. Dù bị vùi dập đến tận cùng, khát vọng sống lương thiện vẫn âm ỉ cháy trong tâm hồn Chí.

Thế nhưng, chính cái xã hội đã đẩy Chí vào con đường tha hóa lại nhẫn tâm dập tắt khát vọng cuối cùng của hắn. Cái lắc đầu của bà cô Thị Nở, biểu tượng cho thành kiến cố hữu, đã đóng sập cánh cửa tình yêu. Lời từ chối phũ phàng của Bá Kiến: "Tao không thể cho mày lương thiện" đã đặt dấu chấm hết cho con đường trở về của Chí. Bi kịch lên đến đỉnh điểm khi Chí Phèo nhận ra rằng, hắn không thể làm người lương thiện được nữa. Trong nỗi tuyệt vọng tột cùng, Chí đã vung dao giết chết kẻ thù lớn nhất đời mình rồi tự sát. Cái chết của Chí là một lời tố cáo đanh thép cái xã hội phi nhân tính, một xã hội giết chết con người không phải bằng dao kiếm mà bằng chính những định kiến lạnh lùng, tàn nhẫn.

Bi kịch của Chí Phèo hơn nửa thế kỷ trước vẫn khiến chúng ta nhức nhối, bởi lẽ, bóng ma của định kiến xã hội vẫn còn lẩn khuất đâu đó trong cuộc sống hôm nay. Nó không còn mang hình hài của làng Vũ Đại xưa cũ mà biến tướng tinh vi hơn. Đó là sự phân biệt đối xử dựa trên vùng miền, ngoại hình, giới tính. Đó là cái nhìn khắt khe, soi mói với những người từng lầm lỡ muốn tái hòa nhập cộng đồng. Và đáng sợ hơn cả là "bạo lực mạng", nơi người ta dễ dàng "ném đá", phán xét, kết tội một cá nhân chỉ qua vài dòng thông tin chưa kiểm chứng. Nguyên nhân của những định kiến này xuất phát từ sự thiếu hiểu biết, lối tư duy đám đông và sự ích kỷ, thiếu bao dung. Hậu quả mà nó để lại vô cùng nặng nề: gây tổn thương tinh thần, cô lập con người và triệt tiêu động lực sống tốt đẹp của họ.

Từ câu chuyện của Chí Phèo và thực trạng xã hội, chúng ta nhận ra bài học sâu sắc về nhận thức và hành động. Về phía cộng đồng, điều cần thiết là phải xây dựng một xã hội bao dung, nhân ái, nơi mỗi người được nhìn nhận một cách đa chiều. Giáo dục và truyền thông phải đóng vai trò tiên phong trong việc định hướng dư luận, lan tỏa những giá trị nhân văn, phá bỏ những rào cản vô hình của định kiến. Về phía mỗi cá nhân, chúng ta cần rèn luyện cho mình một tư duy độc lập, một trái tim giàu lòng trắc ẩn. Đừng vội vàng phán xét khi chưa hiểu hết câu chuyện của một người. Một ánh mắt thiện cảm, một lời động viên, một cánh tay chìa ra đúng lúc có thể là chiếc phao cứu sinh cho một tâm hồn đang chới với giữa dòng đời. Và với những ai đã từng lầm lỡ, hãy giữ vững niềm tin và khát vọng hoàn lương như Chí Phèo, bởi đó chính là ngọn lửa thắp sáng con đường trở về.

Gấp lại trang sách của Nam Cao, nhưng câu hỏi cuối tác phẩm "Ai cho tao lương thiện?" vẫn còn day dứt khôn nguôi. Nó không chỉ là tiếng kêu tuyệt vọng của một cá nhân mà còn là lời cảnh tỉnh cho cả xã hội. Tác phẩm đã khẳng định một chân lý: Con đường hủy diệt một con người ngắn nhất chính là tước đoạt đi quyền được sống và hy vọng của họ. Mỗi chúng ta, bằng sự bao dung và thấu hiểu, hãy cùng nhau góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp, nơi không còn những bi kịch như Chí Phèo, nơi mọi khát vọng lương thiện đều được trân trọng và nâng đỡ.

C. CÂU HỎI ÔN TẬP VÀ BÀI TẬP

Câu hỏi 1: Trình bày những yêu cầu cơ bản về nội dung và hình thức của kiểu bài nghị luận về một vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học.
Gợi ý trả lời: Xem lại mục I.2. Cần nêu rõ yêu cầu về việc xác định đúng vấn đề, phân tích vấn đề qua tác phẩm, bàn luận mở rộng ra xã hội (nội dung) và yêu cầu về bố cục, lập luận, diễn đạt (hình thức).
Câu hỏi 2: Phân tích sự khác biệt cốt lõi giữa kiểu bài "nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học" và kiểu bài "nghị luận về một tác phẩm văn học" thông thường.
Gợi ý trả lời: Xem lại mục I.3. Điểm khác biệt cốt lõi nằm ở đối tượng trung tâm và phạm vi bàn luận. Một bên lấy tác phẩm làm trung tâm, một bên lấy vấn đề xã hội làm trung tâm và tác phẩm chỉ là điểm tựa, là ngữ liệu.
Câu hỏi 3: Lập dàn ý chi tiết cho đề bài: "Từ truyện ngắn 'Vợ nhặt' của Kim Lân, hãy trình bày suy nghĩ của anh/chị về vấn đề tình người và sức sống kỳ diệu của con người trong hoàn cảnh khốn cùng."
Gợi ý trả lời:
- Mở bài: Giới thiệu Kim Lân, tác phẩm "Vợ nhặt" và nạn đói 1945. Nêu vấn đề nghị luận: tình người và sức sống diệu kỳ của con người.
- Thân bài:
  - Luận điểm 1: Phân tích biểu hiện của tình người và sức sống kỳ diệu trong tác phẩm "Vợ nhặt" (Hành động "nhặt vợ" của Tràng, sự chấp thuận của bà cụ Tứ, bữa cơm ngày đói, hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng...).
  - Luận điểm 2: Bàn luận về giá trị của tình người và sức sống trong xã hội hiện nay (Biểu hiện trong các hoàn cảnh khó khăn như thiên tai, dịch bệnh; ý nghĩa của sự sẻ chia; phê phán lối sống vô cảm...).
  - Luận điểm 3: Bài học nhận thức và hành động (Trân trọng cuộc sống, lan tỏa tình yêu thương, sống có trách nhiệm...).
- Kết bài: Khẳng định lại giá trị nhân văn của tác phẩm và thông điệp về tình người, nghị lực sống.

D. KẾT LUẬN & TÓM TẮT

Như vậy, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu toàn diện về cách viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học. Chìa khóa để thành công với dạng bài này nằm ở khả năng kết nối nhuần nhuyễn giữa việc phân tích văn học và bàn luận xã hội. Các em hãy ghi nhớ quy trình 4 bước: Phân tích đề -> Lập dàn ý -> Viết bài -> Rà soát, chỉnh sửa. Văn học không chỉ là nghệ thuật mà còn là tấm gương phản chiếu cuộc sống. Hy vọng qua bài học này, các em không chỉ viết văn tốt hơn mà còn có thêm một lăng kính sâu sắc để nhìn nhận và thấu cảm với những vấn đề đang diễn ra xung quanh mình. Hãy đọc nhiều, suy ngẫm nhiều và viết bằng cả khối óc và trái tim nhé!